Bütçe açığında cumhuriyet tarihinin rekoru kırıldı!

CHP Genel Başkan Yardımcılarından Aykut Erdoğdu ile Faik Öztrak'ın ortak hazırladığı 'Bütçe Açığı Raporu'nda; Türkiye'nin bütçe açığının rekor bir seviyeye yükseldiği ortaya çıktı. Merkezi Yönetim Bütçesi 19.4 milyar TL açık verirken, Faiz dışı denge de 7.7 milyar TL açıktan, 13.1 milyar TL açığa yükseldi. Raporu paylaşan CHP'li Erdoğdu, 'Bu bütçe açığı Cumhuriyet tarihinin rekorudur' dedi.

TURGAY KILIÇ / HABER MERKEZİ

CHP’nin Genel Başkanları Erdoğdu ve Öztrak’ın hazırladığı ekonomik bütçe raporunda geçen Haziran ayında 12.0 milyar TL açık veren Merkezi Yönetim Bütçesi, 2020 yılının aynı ayında ise 19.4 milyar TL açık verdiği ortaya çıktı. Faiz dışı dengedeki açığın ise, 7.7 milyar TL’den 13.1 milyar TL’ye yükseldiği  ifade edildi.

YARIYILDA İKİ KAT ARTIŞ
Raporun devamında 2020 yılının ilk yarısında bütçe açığının geçen yılın aynı döneminde yüzde 39,3 artış göstererek 109.5 TL’ye iki kat artış gösterdi. Faiz dışı denge ise yüzde 37.2 artışla yüzde 38.2 TL açığa yükseldi.

Ayrıca bir önceki ay 147.2 milyar TL olan 12 aylık birikimli bütçe açığı ise, Haziran ayında 154.6 milyar TL yükselişe geçti. Bu sayede bütçe açığının milli gelire oranı da yüzde 3.5 olarak kayıtlara geçti. Faiz dışı denge açığın da yıllık 27.8 milyar TL’den 38.3 milyar TL’ye yükselişi görülüyor.

GİDERLER, GELİRLERDEN YÜKSEK ÇIKTI
Yılın ilk yarısında gelirler bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 19.5 oranında artış gösterirken, giderlerdeki artış ise yüzde 26.8 oldu. Vergi gelirleri geçen yılın Ocak-Haziran dönemine göre yüzde 23.5 artış gösterdi. Cari transferler ile faiz dışı harcamalardaki artış oranının vergi gelirlerinin üzerinde olması bütçe görünümündeki bozulmada belirleyici oldu.

Bütçedeki gelir ve giderleri enflasyon etkisinden arındırıldığında giderler yılın ilk yarısında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.8 artış göstermesiyle gelirlerdeki ise yüzde 1.0 oranında kaldı. Vergi gelirlerinin ise yüzde 2.4 daraldığı da aynı raporda yer alıyor. Vergi gelirlerindeki detaylarında aylık bazda kurumlar vergisi belirgin artış gösterirken, Ocak ve Haziran dönemi itibariyle artış yüzde 35.0 oldu.

ÖTV’DE KRİTİK ARTIŞ
Dâhilde alınan Katma Değer Vergisi(KDV) aynı dönemde yüzde 18.3 azalırken, ÖTV’nin de (Özel Tüketim Vergisi) yüzde 19.6 arttığı belirtildi.

ÖTV altında izlenen motorlu taşıtlar ile dayanıklı tüketim mallarından alınan vergiler de yüzde 144.5 ve yine yüzde 107.5 artış gösterdi. Hazine’nin borçlanmalarında TÜFE’ye (Tüketici Fiyatları Endeksi) endeksli ihraçların ağırlığının artmasıyla borçlanma senedi geçmiş gün faizleri ve primli satış gelirleri kalemi 2019 yılının ilk yarısında 1.4 milyar TL düzeyindeyken bu yılın aynı döneminde 15.4 milyar TL oranında yükseldiği açıklandı. Araştırma raporunda; normalleşmeyle birlikte gümrük ve ithalde alınan KDV’nin Haziran ayında yüzde 109.8 ve yüzde 95.8 arttığını belirten CHP’li Başkan yardımcıları, ithalata getirilen ek vergilerle yılın ilk yarısında gümrük vergilerinin geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 43.7 arttığı ve ithalde alınan KDV’deki artışın da yüzde 9.2 ile sınırlı kaldığı ifade edildi.

BANKALARDA GÖREV ZARARLARI
Aykut Erdoğdu ve Faik Öztrak’ın araştırma verilerinde ortaya konulan raporda; bankaları yükselen görev zararları dikkati çekti. Halk Bank ve Ziraat Bankası’nın görev zararları geçen yılın ilk döneminde sırasıyla yüzde 70.1 ve yüzde 36.9 oranında artış gösterildi. Faiz giderleri ise geçen yılın Ocak ve Haziran ayı dönemlerine göre 20.5 milyar TL artış göstererek, 701.3 milyar TL’ye yükseldi. Bu kalem altında yer alan türev ürünler kaynaklı giderler ise 2.1 milyar TL’den, 1.1 milyar TL’ye yükselmesi ayrıca altı çizilmesi gereken bir diğer gelişme olduğu söylendi.

MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ REKORA KOŞUYOR
Ekonomik bütçe açığının araştırma raporunun son verilerinde; Hazine nakit dengesinin de işaret ettiği merkezi yönetim bütçesinin rekor açığını verdiği belirlendi. 2020 yılının ilk yarısında Merkez Bankası’ndan (TCMB) yapılan transfere rağmen, bütçe 109.5 milyarlık TL açık verdi. CHP’li Başkan Yardımcılarının raporunda; yılın tamamında 200 milyar TL’nin üzerinde bir açık verileceğini, açığın da GSYH’ye (Gayri Safi Yurt içi Hâsıla) oranın yüzde 5.0’e yükseleceğini hatta ötesine de geçeceğini söylendi.

Rapordaki diğer ayrıntıda; “Vergi gelirlerindeki ötelemeler ve yavaşlama, kamudaki israfla beraber artan borçlanma gereği, kısalan vadeler faiz giderlerini yükseltirken bütçeyi de bozmaya devam etmekte” denilerek, kamu bankalarının görev zararların yükselmesi, türev işlem kaynaklı giderlerindeki artışın da bütçedeki dikkate değer bir nokta olduğu belirtildi.