Bireysel Emeklilik Sistemi'ndeki 155 milyar liraya göz diktiler
Ekonomideki kötü gidişat devam ederken kaynaklar tükenmeye devam ediyor. Tükenen kaynaklarla birlikte sıra vatandaşın emeklilik birikimlerine geldi. Vatandaşların alın teriyle biriktirdiği emeklilik tasarruflarının şirketlere kullandırılarak kaynağının kısa sürede heba edilmesinden endişe duyuyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Bireysel Emeklilik Sistemi'nde toplanan milyarlarca lirayla özel sektöre kaynak sağlanabileceğini söylemesinin ardından sıcak gelişmeler yaşanıyor. Sistemde bulunan vatandaşlar açıklamanın açısından büyük tedirginlik yaşadı. Toplam 6.8 milyon katılımcısı bulunan BES'in büyüklüğü ağustos sonu itibarıyla 145.2 milyar liraya ulaşmış durumda.
Sözcü'de yer alan habere göre; bu birikime bir de 2017'de başlatılan Otomatik Katılım Sistemi'nde (OKS) biriken 10.1 milyar lira eklenince emeklilik fonlarının büyüklüğü 155.3 milyar liraya ulaşıyor. Devlet BES'i özendirmek için 2013 yılından bu yana katılımcılara ödedikleri tutarın yüzde 25'i oranında katkı veriyor. BES katılımcıları, Erdoğan'ın son açıklamalarının ardından birikimlerine dair endişe yaşamaya başladı.
ÇIKIŞLAR BAŞLADI
Hemen herkesin aklına gelen en büyük kaygı, vatandaşın alın terinden biriktirdiği emeklilik tasarrufların şirketlere kullandırılması ve kaynağının kısa sürede heba edilmesi. Bankacıların verdiği bilgiye göre, insanlar BES fonlarını bozdurmaya başladı bile. Fondaki birikimler ile kredi olarak ne şekilde kaynak sağlanabileceğine yönelik ayrıntılar henüz netleşmedi. Ancak uzmanların verdiği bilgiye göre, sistemde biriken para ile uzun vadeli ve düşük faizli kredi olarak finansman sağlanabilmesi mevcut kanun ve fon yapısı ile mümkün değil.
Toplanan fonların prim yatıranların çıkarlarının aleyhine piyasayı ucuz kredi ile fonlamak için kullanılabileceği riski gerçekleşirse, bunun kanun değiştirilmeden yapılmasının mümkün olmadığı söyleniyor. Diğer yandan bu kaynak zannedildiği gibi bir kasada beklemiyor. Paranın yüzde 46'sı kamu tahvil-bonoları ile kira sertifikalarında değerlendiriliyor. Yani zaten bu para önemli ölçüde kamu kaynağı olarak kullanılıyor. Dolayısıyla BES fonlarının özel sektöre kaynak olmasının, Hazine'nin borçlanma imkanını da daraltacağı kaydediliyor.
VATANDAŞIN MÜLKİYET HAKKINA TECAVÜZ
Tartışma yaratan konuya muhalefetten de sert tepki geldi. CHP İstanbul Milletvekili Aykut Erdoğdu, “Hükümetin iştahı, kaynakları tükettikçe vatandaşın diğer birikimlerine yöneliyor. Çalışanların kıdem tazminatlarını gözüne kestiren hükümet, işçi kesiminin tepkilerinden korkup bu fikri rafa kaldırdı. Bugün ise anlıyoruz ki, sırada vatandaşın emeklilik birikimleri var. Böyle bir hareket vatandaşın mülkiyet hakkına tecavüz olur. Uluslararası finansal ilkelerin dışına çıkılmadıkça sistemden ucuz kaynak yaratma olanağı çok kısıtlı” açıklamasını yaptı.
DEVLETE GÜVENİ SARSAR
İYİ Parti Genel Başkan Yardımcısı Cihan Paçacı da “Eğer devlet olarak siz buna el koyup, üç beş tane yandaş firmaya kredi olarak düşünürseniz bu, devlete güveni sarsar. Panik yaratıp, bireysel emeklilikten çıkmayı hızlandırabilir” diye konuştu.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN NE DEMİŞTİ?
Cumhurbaşkanı Erdoğan 7 Eylül'de Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi'nde düzenlenen kamuya ait sigorta şirketlerinin varlık fonu altında toplandığı Türkiye Sigorta tanıtım törenine katıldı. Erdoğan burada yaptığı konuşmada, “Devletin desteği ve teşvikiyle fon tutarı 154 milyar liraya ulaşan Bireysel Emeklilik Sistemi'nde yapılacak atılımlarla reel sektöre uzun vadeli ve düşük maliyetli büyük bir kaynak sağlanabilecektir” dedi.
GEÇMİŞTE NE OLDU?
1986 yılında Fakir Fukara Fonu (FakFukFon) olarak bilinen Sosyal Yardımlaşmayı ve Dayanışmayı Teşvik Fonu, hem Turgut Özal hem de sonraki hükümetler tarafından çeşitli sermaye çevrelerine proje destek ve teşvikleri adı altında kaynak aktarmak için kullanıldı. 2011 Sayıştay denetiminde bu fonda biriken 7.7 milyon liralık promosyon gelirinin valiler ve kaymakamlar tarafından pastane, kuruyemiş, kozmetik, çiçek, şoför, mobilya, dekorasyon gibi harcamalarda kullanıldığı ortaya çıktı.
KEY'İN AKIBETİ DE AYNI
İşçi ve emekçileri konut sahibi yapmak için ücretlerden zorla yapılan kesintilerle oluşturulan Konut Edindirme Yardım Fonu'nun (KEY) akıbeti de farklı olmadı. Milyonlarca kişi hiç ödeme almadı ve tek bir işçi bile bu fon sayesinde ev sahibi olamadı. 1988'de kurulan Zorunlu Tasarruf Fonu için işveren ve devlet payının yanında işçilerden yüzde 2'lik zorunlu kesinti yapıldı. 2006 yılında fon tasfiye edildiğinde, fonun kamu bankalarına düşük faizle yatırıldığı ortaya çıktı.
UZMANLAR NE DİYOR?
CHP İstanbul Milletvekili, Mali Müşavir Özgür Karabat, “Vatandaş BES'teki parasını dilediği gibi kullanır ve bu parayı sisteme yatırırken özel sigorta şirketleriyle bir sözleşme yapar. Sözleşmeye aykırı biçimde, tasarruf sahibinin rızası alınmadan bu paranın kullanılması başta anayasaya aykırıdır. Anayasanın 35'inci maddesi açıkça mülkiyet hakkını tanıyor ve düzenliyor” dedi. Karabat, böyle bir adımın özel mülkiyet hakkının ihlali anlamına geleceğini savundu.
Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu'na değinen Çalışma Ekonomisi Uzmanı Avukat Dr. Murat Özveri, “Bireysel emeklilik fonunda birikmiş tasarrufların ucuz kredi olarak piyasaya aktarılması, yasanın amacına aykırıdır. Ne var ki bugüne kadar kurulan tüm fonlarda hiç gözetilmeyen amaç, katılımcılarının refahının artırılmasıdır. Yine bu amacın göz ardı edilip fondan ucuz kredi olarak kullanılması yasaya aykırı olacaktır” dedi.